Trong lịch sử xã hội loài người, quan hệ nhân loại đã bắt đầu từ quan hệ trong gia đình. Mỗi quốc gia, mỗi dân tộc muốn tồn tại và phát triển đều phải biết chăm sóc và bảo vệ gia đình. Gia đình chính là cái nôi để tái tạo con người, duy trì truyền thống văn hoá dân tộc, nhà trường đầu tiên của trẻ em và cũng là trường học suốt đời cho các thế hệ, xây dựng gia đình là vấn đề lớn hết sức hệ trọng của dân tộc và của cả thời đại, có ý nghĩa rất quan trọng trong chiến lược xây dựng con người, xây dựng xã hội văn minh hiện đại, giàu bản sắc văn hóa dân tộc, đặc biệt là trong bối cảnh cả nước đang chung tay xây dựng nông thôn mới hiện nay.
Xây dựng nông thôn mới là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta, nhằm làm cho kinh tế nông thôn phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của người dân tăng lên, hạ tầng kinh tế – xã hội hiện đại, môi trường xanh, sạch, đẹp, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Do vậy, xây dựng nông thôn mới đặt ra nhiều vấn đề cần tập trung giải quyết, trong đó vấn đề cơ bản và lâu dài là phải xây dựng gia đình văn hóa, no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh bởi vì hạt nhân của xã hội là gia đình, gia đình tốt thì xã hội mới tốt và nông thôn như là một xã hội thu nhỏ được tạo lập bởi nhiều gia đình. Điều này cho thấy tầm quan trọng to lớn của việc xây dựng gia đình văn hóa trong Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.
Trải qua nhiều thế hệ, gia đình Việt Nam được hình thành và phát triển với những chuẩn mực giá trị tốt đẹp góp phần xây dựng bản sắc văn hóa dân tộc. Văn hóa gia đình là một bộ phận, là cái “gốc” của văn hóa làng, văn hóa nước. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, muốn nước mạnh, việc đầu tiên là phải phát triển văn hóa gia đình và xây dựng gia đình văn hóa bởi vì một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển đất nước, chính là sự vững mạnh từ bên trong của mỗi gia đình.
Nhận thức việc xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh là cơ sở, nguồn lực để xây dựng và phát triển xã hội, Đảng, Nhà nước ta luôn chú trọng đến công tác xây dựng gia đình văn hoá, thường xuyên quan tâm củng cố gia đình bằng những quyết sách quan trọng.
Kể từ năm 1960, phong trào xây dựng gia đình văn hóa đã được khởi nguồn từ thôn Ngọc Tỉnh, xã Ngọc Long, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên. Trải qua hơn 5 thập kỷ, đến nay phong trào xây dựng gia đình văn hóa ở khắp các địa phương trong cả nước vẫn tiếp tục được duy trì và mang lại hiệu quả thiết thực.
Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc đã nêu: “Giữ gìn và phát huy những đạo lý tốt đẹp của gia đình Việt Nam. Nêu cao vai trò gương mẫu của các bậc cha mẹ. Coi trọng xây dựng gia đình văn hóa. Xây dựng mối quan hệ khăng khít giữa gia đình, nhà trường và xã hội.”
Nghị quyết Đại hội X của Đảng nhấn mạnh:”Phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam, thích ứng với những đòi hỏi của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, thật sự là tổ ấm của mỗi người, là tế bào lành mạnh của xã hội, là môi trường quan trọng hình thành, nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách con người, bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống tốt đẹp, tạo nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Tại Đại hội XI của Đảng, vấn đề vai trò của gia đình và xây dựng gia đình văn hóa trong thời kỳ mới được Đảng ta tiếp tục nhấn mạnh và làm sâu sắc hơn. Đảng ta đã chỉ rõ “Xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, thật sự là tế bào lành mạnh của xã hội, là môi trường quan trọng trực tiếp giáo dục nếp sống và hình thành nhân cách”, góp phần chăm lo xây dựng con người Việt Nam giàu lòng yêu nước, có ý thức làm chủ, trách nhiệm công dân, có tri thức, sức khỏe, lao động giỏi, sống có văn hóa, nghĩa tình, có tinh thần quốc tế chân chính.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương IX (Khóa XI) đề ra nhiệm vụ: “thực hiện chiến lược phát triển gia đình Việt Nam, xây dựng gia đình thực sự là nơi hình thành, nuôi dưỡng nhân cách văn hóa và giáo dục nếp sống cho con người. Phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp, xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh. Xây dựng và nhân rộng các mô hình gia đình văn hóa tiêu biểu, có nền nếp, ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu hiếu thảo, vợ chồng hòa thuận, anh chị em đoàn kết, thương yêu nhau”.
Ngoài ra, Đảng và Nhà nước ta còn có nhiều văn bản quan trọng khác như: Chỉ thị số 49/CT-TW ngày 21/02/2005 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về xây dựng gia đình thời kỳ Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa đất nước; Quyết định số 629/QĐ-TTg ngày 29/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chiến lược Phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2024, tầm nhìn đến năm 2030…
Hiện nay, nước ta đang thực hiện tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế trong xu thế toàn cầu hóa. Sự giao lưu mở cửa hội nhập đã đem đến cho gia đình Việt Nam nhiều cơ hội phát triển kinh tế, giao lưu với các nền văn hóa tiên tiến, văn minh của các nước. Song, bên cạnh những mặt tích cực đó, mặt trái của cơ chế thị trường cũng nảy sinh nhiều vấn đề tác động đến đời sống gia đình Việt Nam, làm cho gia đình Việt Nam đang đứng trước những thử thách. Cuộc sống của xã hội hiện đại với sự phát triển mạnh mẽ của các thành phần kinh tế đã tác động đến đời sống gia đình, ở một góc độ nào đó đã phá vỡ nền nếp gia phong đạo đức của gia đình truyền thống Việt Nam. Tình trạng ly hôn, ly thân, sống chung như vợ chồng không đăng ký kết hôn, quan hệ tình dục trước hôn nhân và việc nạo phá thai trong giới trẻ gia tăng, để lại những hậu quả nặng nề về nhiều mặt đối với gia đình và xã hội. Xu hướng hôn nhân với người nước ngoài ngày càng nhiều và sau hôn nhân nhiều phụ nữ di cư theo chồng sinh sống ở nước ngoài cũng đặt ra mối quan tâm lo lắng của toàn xã hội. Các giá trị văn hóa gia đình truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam đang có biểu hiện xuống cấp, mai một. Nhiều tệ nạn xã hội như ma túy, cờ bạc, rượu chè, mại dâm, HIV/AIDS đã và đang xâm nhập vào một bộ phận gia đình. Mâu thuẫn xung đột giữa các thế hệ về phép ứng xử, lối sống và vấn đề chăm sóc người cao tuổi đang đặt ra những thách thức mới. Tình trạng bạo lực trong gia đình có chiều hướng ngày càng gia tăng. Nhiều gia đình nếu không được hỗ trợ, không được chuẩn bị đầy đủ sẽ không đủ năng lực đối phó với những thay đổi nhanh chóng về kinh tế – xã hội và không làm tròn các chức năng vốn có của mình.
Do đó, để phát triển văn hoá nông thôn, xây dựng nông thôn mới nhất thiết cần chăm lo xây dựng gia đình Việt Nam với tư cách là một thực thể văn hoá bền vững và phù hợp với sự vận động của xã hội trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Vì vậy, việc xây dựng gia đình văn hóa hiện nay luôn là một nhiệm vụ trọng tâm của sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, trong đó có xây dựng nông thôn mới nhằm làm cho văn hóa thấm sâu vào toàn bộ đời sống và hoạt động của từng cá nhân, từng gia đình, từng tập thể, từng địa bàn dân cư và toàn thể cộng đồng, đồng thời cũng nhằm tạo ra cho xã hội chúng ta một đời sống tinh thần, mặt bằng trình độ dân trí và khoa học kỹ thuật phát triển cao, xây dựng con người, gia đình, cộng đồng nông thôn và môi trường văn hóa nông thôn lành mạnh, phong phú, giàu bản sắc văn hóa dân tộc, tạo động lực thúc đẩy phát triển nông nghiệp và nông thôn mới. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng nói: “Ba trụ cột của ý thức cộng đồng người Việt, đó là gia đình (nhà), làng và nước. Ngày nay, xây dựng một xã hội công bằng, văn minh đòi hỏi chúng ta phải trở lại với những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp từ gia đình.”
Cuộc vận động xây dựng gia đình văn hóa và tiêu chí gia đình văn hóa hiện nay phải dựa trên những giá trị văn hóa truyền thống của gia đình Việt Nam. Đồng thời trong quá trình xây dựng gia đình văn hóa phải biết giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Đó là cơ sở xây dựng tư tưởng, đạo đức lối sống tốt đẹp, xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh từ trong mỗi gia đình, lấy gia đình làm “pháo đài” chống lại sự xâm nhập của các tệ nạn xã hội và những tác động xấu từ mặt trái của cơ chế thị trường. Xây dựng gia đình văn hóa là xây dựng mô hình gia đình Việt Nam hiện đại, phù hợp với tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Mục tiêu chúng ta cần vươn tới và thực hiện là xây dựng gia đình văn hóa truyền thống – hiện đại, vừa phải kế thừa và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam, vừa kết hợp với những giá trị tiên tiến của gia đình hiện đại để phù hợp với sự vận động phát triển tất yếu của xã hội. Tất cả nhằm hướng tới thực hiện mục tiêu làm cho gia đình thực sự là tế bào lành mạnh của xã hội, là tổ ấm của mỗi người, nhằm làm cho kinh tế nông thôn phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của người dân tăng lên, hạ tầng kinh tế – xã hội hiện đại, môi trường xanh, sạch, đẹp, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Từ năm 1987 Tiền Giang đã triển khai thực hiện cuộc vận động “Xây dựng gia đình văn hóa mới, bảo đảm hạnh phúc gia đình” theo tinh thần Chỉ thị 05/CT-TU của Tỉnh ủy Tiền Giang, đến ngày 8/3/1996 Tỉnh ủy Tiền Giang ban hành Thông tri số 12-TT/TU về việc “Tiếp tục thực hiện Chỉ thị của Tỉnh ủy về xây dựng Gia đình văn hóa mới, bảo đảm hạnh phúc gia đình”. Cuộc vận động đã đạt được một số thành tựu trong việc vận động nhân dân xây dựng Nếp sống văn minh – Gia đình văn hóa và bước đầu tạo chuyển biến tốt trong công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở Tiền Giang.
Năm 1998 sau khi có Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII về Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiển tiến đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc. Tỉnh ủy, UBND tỉnh xây dựng Chương trình hành động và đề ra Kế hoạch vận động Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa. BCĐ phong trào TDĐKXDĐSVH tỉnh Tiền Giang luôn tập trung triển khai và nâng chất cuộc vận động xây dựng Gia đình văn hoá để làm nền tảng vững chắc cho các cuộc vận động khác trong phong trào TDĐKXDĐSVH.
Xác định nhiệm vụ xây dựng gia đình văn hóa là trọng tâm, cốt lõi của phong trào TDĐKXDĐSVH, từ khi phát động đến nay số lượng và chất lượng gia đình đạt GĐVH ngày càng tăng. Ban Chỉ đạo Phong trào TDĐKXDĐSVH tỉnh chỉ đạo các huyện, thành phố, thị xã tập trung nâng cao chất lượng cuộc vận động xây dựng GĐVH thông qua việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các nội dung, tiêu chuẩn xây dựng GĐVH để người dân hiểu rõ hơn về ý nghĩa cũng như tác động tích cực của phong trào xây dựng GĐVH đối với xã hội. Động viên các gia đình phát triển kinh tế, nuôi dạy con cháu thành đạt, thực hiện tốt chủ trương, đường lối, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước, ngành cũng đã chú trọng đề cao việc xây dựng gia đình truyền thống, đoàn kết, biết yêu thương, đùm bọc, chia sẻ khó khăn, đồng thời có những cống hiến, đóng góp cho xã hội…Qua triển khai thực hiện, cuộc vận động xây dựng GĐVH đã trở thành nề nếp và mục tiêu phấn đấu của hầu hết các gia đình trên địa bàn tỉnh. Hàng năm, mỗi địa phương đều làm tốt việc vinh danh các GĐVH tiêu biểu nhân ngày hội Đoàn kết toàn dân (18-11) nhằm động viên các gia đình chung tay, phấn đấu xây dựng quê hương ngày càng phát triển.
Với sự nỗ lực của Ban Chỉ đạo tỉnh, huyện và cơ sở cùng sự hưởng ứng thực hiện tích cực của nhân dân trong tỉnh, trong những năm qua phong trào xây dựng gia đình văn hóa trên địa bàn tỉnh Tiền Giang ngày càng phát triển về số lượng: nếu như năm 1998 có 272/553/317.136 hộ trong toàn tỉnh đăng ký xây dựng gia đình văn hóa, kết quả có 181.280 hộ đạt gia đình văn hóa, chiếm tỷ lệ 57,16% thì đến năm 2013 có 429.088/429.159 hộ trong toàn tỉnh đăng ký xây dựng gia đình văn hóa, kết quả có 441.016 hộ đạt gia đình văn hóa, chiếm tỷ lệ 95,55%. Toàn tỉnh có trên 80% hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa 3 năm liền.
Ngoài việc tăng về số lượng, chất lượng cuộc vận động xây dựng GĐVH hiện nay ở tỉnh Tiền Giang ngày càng được chú trọng. BCĐ tỉnh và BCĐ cấp huyện đã thường xuyên quan tâm chỉ đạo và hướng dẫn cấp cơ sở thực hiện đúng quy trình đăng ký, bình xét và công nhận danh hiệu GĐVH. Việc tuyên truyền vận động nhân dân đăng ký, bình xét ngày càng đi vào nề nếp, đúng quy trình do tỉnh hướng dẫn, đảm bảo tính công khai, dân chủ và tạo niềm phấn khởi cho nhân dân khi được bình chọn. Hiện nay đã có 85% xã (phường, thị trấn) có tổ chức Liên hoan gia đình văn hóa hàng năm. Các huyện, TP, TX trong tỉnh cũng tổ chức tốt Liên hoan GĐVH cấp huyện 3 năm 1 lần để biểu dương và nhân rộng phong trào. Đặc biệt từ năm 2006 đến nay nhân ngày Gia đình Việt Nam 28/6 các huyện, thành phố Mỹ Tho, Thị xã Gò Công đều tổ chức các hoạt động gắn với cuộc vận động xây dựng GĐVH như Liên hoan Gia đình văn hoá tiêu biểu xuất sắc, Liên hoan Gia đình văn hoá tài năng, Thi Kiến thức Gia đình văn hoá….
Từ năm 1998 đến nay, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã tham mưu cho BCĐ tỉnh tổ chức 4 lần Hội nghị Tuyên dương Gia đình văn hoá cấp tỉnh vào năm 2000, năm 2003, năm 2007 và năm 2013. Qua các lần Đại hội nêu trên đã có trên 1500 hộ GĐVH tiêu biểu được UBND cấp huyện tặng giấy khen, 767 GĐVH tiêu biểu xuất sắc được Ủy ban nhân dân tỉnh tặng Bằng khen và có 23 GĐVH được cử dự Hội nghị biểu dương GĐVH tiêu biểu xuất sắc toàn quốc tổ chức tại Hà Nội năm 2007 và tháng 9 năm 2013; 01 GĐVH tiêu biểu dự Liên hoan Gia đình văn hoá các vùng miền do Bộ VHTT&DL phối họp cùng các ban ngành Trung ương tổ chức tại Hà Nội năm 2009; 01 GĐVH tiêu biểu dự Hội nghị Tổng kết 10 năm thực hiện phong trào TDĐKXDĐSVH ở Hà Nội năm 2010; 10 GĐVH tiêu biểu xuất sắc dự Hội nghị Tuyên dương GĐVH tiêu biểu xuất sắc toàn quốc lần thứ II tại Thủ đô Hà Nội năm 2013.
Hàng năm, các ngành, đoàn thể tổ chức nhiều hoạt động bổ ích như hội thi, hội diễn văn nghệ, sinh hoạt câu lạc bộ thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân nhằm giáo dục đạo đức, lối sống cho mọi người, nhất là lớp trẻ, hướng mọi người vào việc chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đấu tranh phòng chống tội phạm; yêu thương đùm bọc, giúp đỡ lẫn nhau. Đặc biệt, nhiều ngành có cách làm sáng tạo nhằm chung tay nâng cao chất lượng phong trào gia đình văn hóa như: Hội Phụ nữ với phong trào xây dựng “Gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc” ‘5 không, 3 sạch”; Hội Nông dân với phong trào “Gia đình nông dân hạnh phúc”; Hội CCB hình thành phong trào “Gia đình hội viên gương mẫu”; Hội Người cao tuổi thực hiện “Ông bà mẫu mực, con cháu hiếu thảo”… Các Phong trào đã khơi dậy và phát huy khả năng sáng tạo của nhân dân, làm cho mọi người, mọi gia đình ngày càng nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức và nếp sống văn hoá gia đình trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta hiện nay.
Từ những kết quả vừa nêu trên đã làm nền tảng vững chắc cho việc triển khai thực hiện thắng lợi các cuộc vận động khác trong phong trào TDĐKXDĐSVH như Ấp (khu phố) văn hóa, xã (phường, thị trấn) văn hóa, nếp sống văn hoá nơi công cộng, đặc biệt là tạo nền tảng vững chắc để xây dựng thành công nông thôn mới. Đến nay, toàn tỉnh có 956/1018 ấp, khu phố văn hoá, tỷ lệ 93,90%; 18 xã (phường, thị trấn) văn hoá, 39 xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới; 15 phường, thị trấn đạt chuẩn văn minh đô thị; 32 chợ văn hoá, 11 công viên văn hoá, 260 con đường văn hoá, 327 cơ sở thờ tự văn hoá.
Gia đình phát triển bền vững không chỉ là niềm hạnh phúc cho mỗi người, mỗi nhà mà còn là nhân tố quan trọng góp phần giữ gìn sự phát triển lành mạnh, an toàn, bền vững của xã hội. Từ phong trào xây dựng Gia đình văn hoá của tỉnh đã xuất hiện nhiều điển hình gia đình văn hoá tiêu biểu trên các lĩnh vực: xoá đói giảm nghèo, khuyến học khuyến tài, ông bà mẫu mực, con cháu thảo hiền… được tuyên dương, khen thưởng trong Họp mặt Ngày Gia đình Việt Nam và Tuyên dương khen thưởng gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc tỉnh Tiền Giang. Họ xứng đáng là những tấm gương sáng, những hạt nhân tiêu biểu trong phát triển kinh tế, nuôi dạy con cháu thành đạt, thực hiện tốt chủ trương, đường lối, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước, giữ gìn truyền thống văn hoá gia đình, đoàn kết, biết yêu thương, đùm bọc, chia sẻ khó khăn, đồng thời có những cống hiến, đóng góp cho xã hội… góp phần thiết thực chung tay xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Tiền Giang thời gian qua.
Tuy nhiên, phong trào xây dựng gia đình văn hóa của tỉnh trong thời gian qua vẫn còn một số mặt hạn chế cần phải nhanh chóng khắc phục như: Công tác tuyên truyền vận động nhân dân chưa được thường xuyên, sâu rộng, nội dung và hình thức tuyên truyền chưa phong phú, đa dạng; Một số ít địa phương và cơ sở còn có biểu hiện chạy theo thành tích, triển khai thực hiện phong trào còn mang tính hình thức, chưa chú trọng chất lượng, chiều sâu của phong trào; chưa thực hiện đúng qui trình vận động nhân dân đăng ký và bình xét công nhận theo qui định, tạo dư luận không tốt về chất lượng danh hiệu gia đình văn hóa. Kinh phí dành cho cuộc vận động còn rất hạn chế, hầu hết ở cơ sở không có nguồn chi cho phong trào nên việc động viên khen thưởng còn chưa kịp thời, thường xuyên; cán bộ cơ sở lại kiêm nhiệm nhiều việc nên chưa tập trung cao cho cuộc vận động.
Qua thực tiễn tổ chức thực hiện Công tác xây dựng Gia đình văn hóa trên địa bàn tỉnh Tiền Giang có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm như sau:
1. Phải có sự quan tâm lãnh, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền gắn với kiểm tra, giám sát kịp thời. Hàng năm, phải có chương trình, kế hoạch cụ thể gắn với lộ trình thực hiện cụ thể.
2. Phát huy tính chủ động, sáng tạo của Ban Chỉ đạo trong tham mưu, đề xuất cũng như xây dựng kế hoạch cụ thể gắn với việc kiểm tra giám sát, duy trì đảm bảo giao ban định kỳ và kiện toàn, củng cố Ban Chỉ đạo (nếu có thay đổi)
3. Thường xuyên sơ, tổng kết đánh giá rút kinh nghiệm trong quá trình triển khai thực hiện để đề ra nhiệm vụ giải pháp thiết thực hiệu quả cho thời gian tới.
4. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và Phòng VHTT cấp huyện phải thường xuyên phối hợp chỉ đạo, hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ, kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện của cơ sở để kịp thời chấn chỉnh những mặt còn hạn chế, đề ra các biện pháp khắc phục hiệu quả, thiết thực.
5. Phải huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị các cấp và đặc biệt là sự đồng thuận của nhân dân trong quá trình triển khai thực hiện.
Trong những năm tới, để nâng cao chất lượng xây dựng gia đình văn hóa góp phần thực hiện thắng lợi Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới thì cần phải đề cao giá trị văn hóa gia đình và xây dựng gia đình văn hóa là mục tiêu vừa có tính chiến lược, vừa có tính cấp bách trong sự nghiệp xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, xây dựng nông thôn mới, phù hợp với truyền thống đạo lý của dân tộc và quy luật phát triển tất yếu của xã hội. Do đó, việc xây dựng văn hóa gia đình và công tác xây dựng gia đình văn hóa gắn với xây dựng nông thôn mới cần tập trung vào một số giải pháp sau:
Thứ nhất, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xây dựng gia đình văn hóa, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền để các cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của văn hóa gia đình và công tác xây dựng gia đình văn hóa; coi đây là một trong những động lực quan trọng quyết định thành công sự phát triển bền vững kinh tế – xã hội, xây dựng nông thôn mới. Cấp ủy và chính quyền các cấp phải đưa nội dung công tác xây dựng văn hóa gia đình và gia đình văn hóa vào chiến lược phát triển kinh tế – xã hội và chương trình kế hoạch công tác hằng năm của các sở, ngành, địa phương. Trước hết, tiếp tục quán triệt sâu sắc chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về công tác xây dựng gia đình văn hóa gắn với phát triển văn hóa nông thôn, xây dựng nông thôn mới theo những tiêu chí đã đề ra. Tập trung đẩy mạnh phát triển kinh tế, cơ cấu lao động nâng cao năng suất và chất lượng cuộc sống trên cơ sở đó từng bước nâng cao chất lượng gia đình văn hóa.
Thứ hai, tăng cường công tác giáo dục đời sống gia đình. Cung cấp tới từng gia đình các kiến thức, kỹ năng sống như: kỹ năng làm cha mẹ, kỹ năng ứng xử giữa các thành viên trong gia đình với nhau và với cộng đồng. Giáo dục và vận động mọi gia đình tự nguyện, tự giác, tích cực thực hiện nếp sống văn minh. Vận động các gia đình tích cực tham gia xây dựng và thực hiện quy ước, quy chế dân chủ cơ sở; phát triển các hình thức tổ hòa giải, các câu lạc bộ gia đình tại cộng đồng; giữ gìn và phát huy văn hóa gia đình và truyền thống tốt đẹp của dòng họ; xây dựng tình làng nghĩa xóm, đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau, nhắc nhở, động viên nhau thực hiện tốt chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Trong giáo dục, phải kế thừa và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam gắn với xây dựng những giá trị tiên tiến của gia đình trong xã hội phát triển. Giáo dục văn hóa gia đình là chăm lo xây dựng con người có nhân cách, lối sống tốt đẹp, với các đặc tính cơ bản: yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo trong đó trọng tâm là bồi dưỡng tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, đạo đức, lối sống và nhân cách. Tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, ý thức tôn trọng pháp luật, mọi người Việt Nam đều hiểu biết sâu sắc, tự hào, tôn vinh lịch sử, văn hóa dân tộc… theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương IX (Khóa XI).
Thứ ba, chú trọng các biện pháp nhằm duy trì và nâng cao chất lượng công tác xây dựng gia đình văn hóa và nội dung các tiêu chí công nhận danh hiệu gia đình văn hóa, tránh xu hướng chạy theo thành tích, phản ánh không đúng thực chất và chất lượng gia đình văn hóa. Các tiêu chí xây dựng gia đình văn hóa phải phù hợp và có ý nghĩa thiết thực với đời sống của nhân dân, công tác bình xét danh hiệu gia đình văn hóa phải được tiến hành theo tiêu chí thống nhất, trên nguyên tắc công bằng, dân chủ, đáp ứng được nguyện vọng, tâm tư, tình cảm, tạo được sự đồng tình hưởng ứng của nhân dân. Đây cũng là một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của phong trào xây dựng gia đình văn hóa gắn với xây dựng nông thôn mới.
Thứ tư, làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến về nội dung, tiêu chuẩn, xây dựng gia đình văn hóa, xây dựng nông thôn mới, làm cho phong trào thực sự thấm sâu vào mỗi người dân, gia đình, cộng đồng dân cư, góp phần xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh. Nâng cao nhận thức của người dân về văn hóa gia đình, tiêu chuẩn công nhận danh hiệu gia đình văn hóa, ý thức tự nguyện, tự giác của các gia đình trong việc xây dựng, giữ vững và phát huy danh hiệu “Gia đình văn hóa”; Tăng cường đầu tư các nguồn lực cho công tác xây dựng gia đình văn hóa kết hợp với phương châm xã hội hóa, tạo nền tảng cho sự phát triển chung của toàn xã hội. Thường xuyên tổng kết, sơ kết phong trào, đánh giá kết quả xây dựng gia đình văn hóa từng giai đoạn kết hợp với các phong trào khác để đạt được hiệu quả thiết thực, đưa hoạt động này thành định kỳ thường xuyên của các cấp từ tỉnh đến cơ sở.
Thứ năm, phải thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng, cung cấp kiến thức văn hóa gia đình và nội dung công tác xây dựng gia đình văn hóa cho cán bộ chỉ đạo hướng dẫn phong trào xây dựng gia đình văn hóa các cấp, nhằm trang bị kiến thức xây dựng gia đình văn hóa trong đời sống xã hội hiện đại để cập nhật trước yêu cầu đổi mới của thời đại và có định hướng hướng dẫn nhân dân thực hiện lâu dài.
Thứ sáu, tiếp tục nghiên cứu xây dựng các mô hình gia đình văn hóa trong phát triển văn hóa nông thôn, xây dựng nông thôn mới. Tổ chức xây dựng gia đình phát triển bền vững, phòng chống bạo lực gia đình ở cộng đồng dân cư. Coi trọng việc giới thiệu các nhân tố mới, điển hình tiên tiến, phổ biến nhân rộng mô hình gia đình văn hóa ở nông thôn làm giàu từ sản xuất nông nghiệp hàng hóa và dịch vụ nông thôn; Xây dựng gia đình văn hóa điển hình, mẫu mực ở nông thôn: no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, kỷ cương, nề nếp, có đời sống kinh tế ổn định và phát triển, kế thừa và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam, tiếp thu có chọn lọc các giá trị tiên tiến của gia đình trong xã hội phát triển, có tinh thần tương thân, tương ái, tính tự quản, dân chủ và năng lực làm chủ trong sinh hoạt cộng đồng.
Thứ bảy, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc tổ chức đăng ký, bình xét, công nhận gia đình văn hóa hàng năm để kịp thời đánh giá rút kinh nghiệm, phát huy những mặt mạnh, khắc phục những mặt còn hạn chế trong việc nâng cao chất lượng PTTDĐKXDĐSVH nói chung, công tác xây dựng Gia đình văn hóa nói riêng theo hướng thiết thực, hiệu quả, đúng thực chất.
Xây dựng gia đình văn hóa gắn với xây dựng nông thôn mới là sự vun bồi cho những giá trị tốt đẹp đã và đang tồn tại, làm cho phong trào ngày càng đi vào chiều sâu, khơi gợi được tinh thần, ý thức tự giác tham gia của người dân. Đây là một quá trình lâu dài, xuất phát từ nhận thức cá nhân đồng thời với việc quan tâm của các ngành, đoàn thể, hướng đến lợi ích của từng gia đình gắn với lợi ích cộng đồng, lợi ích xã hội. Sự quyết tâm, đồng thuận ấy sẽ giúp phong trào xây dựng gia đình văn hóa ngày càng thiết thực và hiệu quả hơn, làm nền tảng vững chắc để thực hiện thắng lợi Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Tiền Giang trong thời gian tới./.
NGUYỄN MINH PHÚC