Mâm ngũ quả ngày tết là mâm trái cây với 5 loại khác nhau, được bày biện đẹp mắt, có ý nghĩa để dâng lên bàn thờ gia tiên vào dịp Tết Nguyên Đán.
Mỗi loại quả trên mâm ngũ quả đều thể hiện mong muốn của gia chủ qua tên gọi, màu sắc và cách sắp xếp của chúng. Bên cạnh đó, bên cạnh yếu tố tâm linh, phong thủy thì mâm ngũ quả còn mang ý nghĩa trang trí cho không gian trong nhà vào những ngày đầu năm mới.
Do đất nước Việt Nam phân ra ba vùng miền chính là Bắc, Trung, Nam do đó mâm ngũ quả ngày tết của các miền cũng có sự khác nhau về loại quả. Nhưng nhìn chung mâm ngũ quả vẫn là nơi hội tụ của hồn quả, hương cây và ý nguyện cầu hòa, an, đủ và người dân Việt gửi gắm.
Mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc
Nải chuối, quả phật thủ: có ý nghĩa thể hiện sự che chở của trời phật cho con người
Bưởi, cam: thể hiện cho sự vẹn tròn, năm mới tốt lành, phúc lộc viên mãn
Quất: thể hiện sự sung túc, giàu sang, phú quý
Đào, hồng: thể hiện sự thành đạt và thăng tiến nhanh
Táo: có ý nghĩa hồng phúc tề thiên
Lựu: mang ý nghĩa con đàn cháu đống
Cách bày trí truyền thống của mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc là đặt nải chuối ở dưới dùng trong mâm để đỡ lấy toàn bộ những loại quả khác. Chính giữa nải chuối chính là một quả bưởi tròn căng mọng hoặc quả phật thủ có màu vàng bắt mắt.
Tiếp đến, sẽ là nhỏ loại quả nhỏ nhơn như đào, hồng, lựu, táo…sẽ được xếp xen kẽ xung quanh sao cho hợp ý người nhìn. Sự kế hợp và sắp xếp hợp lý giữa các loại quả một cách đúng chuẩn sẽ tạo ra sự hài hòa nhất định, đẹp mắt và hợp phong thủy cho mâm ngũ quả.
Mâm ngũ quả ngày tết miền Trung
Mâm ngũ quả ngày Tết của miền Trung thì có sự khác biệt ở vị trí nằm giữa, đó là sự kết hợp và giao thoa độc đáo của mâm ngũ quả miền Bắc Nam.
Trên mâm ngũ quả ngày tết miền Trung thường rất phong phú vì đa dạng các loại trái cây, có thể kế đến như dứa, chuối, bưởi, xoài, dưa hấu, táo, nho, sung, dứa, mãng cầu, đu đủ, cam, táo, thanh long…
Tùy thuộc vào ý thích của gia chủ mà gia chủ sẽ chọn 5 loại trái cây để làm mâm ngũ quả phù hợp nhất. Ngoài ra, thì tùy địa phương còn khéo léo thêm những bông cúc vàng xung quanh và đặt thêm hai trái dưa hấu hai bên, giúp mâm ngũ quả thêm phần vững chãi hơn.
Cách trình bày mâm ngũ quả ngày tết ở miền Trung cũng giống như những vùng miền khác, không quá cầu kỳ, đơn giản về hình thức là đặt những loại quả to, nặng ở dưới để làm đế. Sau đó là đặt xen kẽ những loại quả nhỏ lên sao cho hài hòa, tinh tế là được.
Mâm ngũ quả ngày tết miền Nam
Mãng cầu: cầu chúc cho năm mới gặp nhiều điều may mắn
Sung: thể hiện mong muốn có sự sung túc, đủ đầy cả về sức khỏe lẫn tiền bạc
Dừa: biểu hiện cho sự chi tiêu, tính toán hợp lý, vừa đủ xài
Đu đủ: tượng trưng của sự đầy đủ, thịnh vượng
Xoài (phát âm giống như “xài”): là cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn
Cách bày trí mâm ngũ quả ngày tết miền Nam là trái mãng cầu ở chính giữa mâm, rồi sau đó đến các loại quả còn lại được đặt xung quanh sao cho thật hài hòa là được.
Gợi ý cách bày trí mâm ngũ quả ngày tết đúng chuẩn, đơn giản mà đẹp
Cách bày trí mâm ngũ quả ngày tết rất quan trọng, nếu gia chủ tin tưởng vào yếu tố tâm linh thì việc bày trí nếu không đúng cách sẽ gây ảnh hưởng xấu đến gia chủ như về sức khỏe, tiền tài và nhiều điều khác nữa.
Bày mâm ngũ quả theo cách truyền thống
Bày mâm ngũ quả ngày tết theo cách truyền thống thì hầu như ở đâu cũng đều áp dụng theo cách này, đó là đặt loại trái cây to, nặng nhất ở giữa. Sau đó là xen kẽ các loại trái cây nhỏ khác xung quanh, nhìn cho bắt mắt là được.
Bày mâm ngũ quả theo ngũ hành tương ứng
Ngày này, thì ngoài cách bày trí mâm ngũ quả ngày tết theo cách truyền thống ra, thì nhiều gia đình chọn cách bày mâm ngũ quả theo phong thủy ngũ hành.
Thông thường thì mâm ngũ quả gồm 5 loại quả có màu sắc riêng biệt, tương ứng với 5 màu sắc của các hành Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ. Tượng trưng cho mong ước được ngũ phúc “Giàu có – Sang trọng – sống lâu – Mạnh khỏe – Bình yên”
Các loại quả có màu tương ứng với ngũ hành:
Mệnh Kim tượng trưng cho màu trắng, thường có các loại quả như mận, lê…
Mệnh Mộc tượng trưng cho màu xanh, có các loại quả như chuối xanh, đu đủ xanh, mãng cầu, sung, dừa, dưa hấu…
Mệnh Thủy tượng trưng cho màu đen, có thể chọn quả nho đen hoặc các loại quả có màu tối sẫm.
Mệnh Hỏa tượng trưng cho màu đỏ, thường các loại quả như hồng, thanh long…
Mệnh Thổ tượng trưng cho màu nâu, nâu đất hay vàng, nên chọn những loại quả như xoài chín, quýt vàng, cam vàng…
Tùy thuộc vào các yếu tố như mệnh của các thành viên trong gia đình của gia chủ, mà chọn các loại quả phù hợp để bày biện lên mâm ngũ quả ngày tết để dâng lên bàn thờ gia tiên.